روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت چهارم

با سلام و درود خدمت دوستان و همکاران عزیز

 

امروز با قسمت چهارم از روش تدریس هدیه های آسمان در خدمت شما هستم، در قسمت های قبل به بخش های مقدمه، برنامه ی درسی و  بخش هاییی از راهنمای استفاده از محتوای آموزشی پرداختیم. در این قسمت نیز به سومین بخش یعنی ساختار محتوای آموزشی خواهیم پرداخت. با ما باشید.

 

۳- ج- ساختار محتوای آموزشی هدیه های آسمان

 

بخش، واحد درسی و نمادهای به کار رفته در آن ها به چه معناست و کاردکرد هر یک چیست؟

 

بخش : وقتی تعدادی از واحدهای درسی در کنار هم، یک زنجیره مفهومی مرتبط با یکدیگر را تشکیل می دهند، یک بخش تشکیل می شود. بخش ها صرفاً به لحاظ موضوعی از یکدیگر بازشناخته می شوند.

 

در هدیه های آسمان هشت بخش موضوعی وجود دارد :

 

۱-      خداشناسی (با هدف کلی آشنایی با صفات خداوند)

۲-      پیامبری (آشنایی با پیامبران بزرگ خدا به ویژه پیامبر اکرم (ص))

۳-      امامت (آشنایی با امامان و پیشوایان و راهنمایی بزرگ)

۴-      معاد (آشنایی با تأثیر گفتار و رفتار ما در زندگی دنیا و آخرت)

۵-      قرآن (آشنایی با برخی از معانی قرآنی)

۶-      آداب و اخلاق (آشنایی با برخی از خلقیّات نیک و آداب اسلامی رفتار با دیگران)

۷-      احکام (آشنایی با برخی از احکام ضروری دین)

۸-      مراسم (آشنایی با آداب و شعائر اسلامی به ویژه اعیاد اسلامی)

 

واحد درسی :

 

اجزای اصلی و کلی محتوای آموزشی را تشکیل می دهد که شامل موارد زیر می باشد.

 

۱-      عنوان درسی

۲-      متن درس

۳-      تصویر

۴-      تمرین های انتهای درس

۵-      تمرینات کتاب کار

 

این اجزا در یک نظام هم ساز شبکه ای از مفاهیم را تشکیل می دهند که اهداف را محقق می سازند.

 

  ساختار پیمانه ای هدیه های آسمان : تدریس مستقل هر بخش، بدون نیاز به تدریس بخش های قبلی امکان پذیر است. به این ترتیب که آموزگار می تواند هم زمان با مناسبت های خاص نظیر محرّم، ماه رمضان، عید فطر یا روز مادر، روز معلم و ... درس ها را با ترتیب تازه ارائه نماید. (به جز درس های خداشناسی که ترتیب ضروری است.)

 

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت اول

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت دوم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت سوم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت چهارم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت پنجم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت ششم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت سوم

درود و سلام بر شما دوستان و همراهان عزیز

 

با قسمت سوم از روش تدریس هدیه های آسمان در خدمت شما هستم، در قسمت های قبل به بخش های مقدمه، برنامه ی درسی و بخش اول از راهنمای استفاده از محتوای آموزشی  پرداختیم. در این قسمت قصد دارم به ویژگی های محتوای آموزشی و یا همان آشنایی با کتاب درسی، کتاب کار و راهنمای معلم بپردازم. از این که تا پایان همراه ما هستید، سپاس گذارم.

 

  ۳- ب-  ویژگی های محتوای آموزشی در هدیه های آسمان

      (آشنایی با کتاب درسی، کتاب کار و راهنمای معلم و کارکرد هر یک)

 

   برای درک درست این مطلب باید به پاسخ این پرسش را پیدا کنیم، محتوا در هدیه های آسمان در چه قالب های کلی ارائه شده است؟

 

    در پاسخ به این پرسش باید بیان داشت که در قالب سند رسمی ارائه گردیده است:

 

 ۱- کتاب درسی،     ۲- کتاب کار،     ۳- کتاب راهنمای معلم.

 

  ۱- کتاب درسی :

 

   شامل یک سری متن و تصویر برای ارائه خطوط کلی و اصلی محتوای آموزشی برنامه درسی.

 

  ۲- کتاب کار :

 

   ابزار مناسبی برای، ۱- توسعه و تعمیق یادگیری دانش آموزان، ۲- تقویت علاقه مندی آن ها به انجام فعالیت های مربوط به درس، ۳- بروز ابتکار و خلاقیت آن ها.

 

  ۳- راهنمای معلم :

 

   به آموزگار کمک می کند تا با دید وسیع تر و اطلاعاتی بیش تر، به ارائه محتوای دروس «هدیه های آسمان» بپردازد.

 

کارکرد کتاب درسی :

 

 ۱- تمامی اجزای یک واحد درسی (به جز آن چه در کتاب کار است) در آن درج گردیده،

 ۲- راهنمای اصلی کار معلم و دانش آموز،

 ۳- ارزش یابی آموخته های دانش آموزان،

 ۴- تشخیص میزان تحقق اهداف.

 

کارکرد کتاب کار :

 

کتاب کار، کتابی است که توسط دانش آموزان شکل می گیرد و کامل می شود. فعالیت های کتاب کار، به عنوان بخشی از محتوای آموزشی هدیه های آسمان به تکمیل، تثبیت و یا تعمیق یادگیری کمک کرده و برای ارزشیابی آموخته های دانش آموزان و تشخیص تحقق اهدافنیز مؤثر است.

 

  تذکر:  البته باید به این موضوع اشاره کرد که کتاب کار در تألیف کتاب های جدید هدیه های آسمان در پایه های دوم و ششم دبستان حذف شده اند و احتمال می رود در سال های آینده در پایه های دیگر نیز به همین صورت عمل شود.

 

کارکرد راهنمای معلم :

 

 ۱- پلی ارتباطی میان برنامه ریزان و مؤلف هدیه های آسمان با آموزگاران،

 ۲- نقاط مبهم و تاریک درس ها را نشان می دهد،

 ۳- حدّ و مرز اهداف و چگونگی تحقق آن ها را مشخص می کند،

 ۴- توصیه هایی برای تدریس هر درس ارائه می دهد.

 

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت اول

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت دوم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت سوم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت چهارم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت پنجم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت ششم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت دوم

با سلام خدمت دوستان عزیز و همکاران گرامی

 

   در قسمت اول این مبحث برای مقدمه، ویژگی های برنامه ی درسی تعلیم و تربیت دینی دوره ی ابتدایی بیان شد و در ادامه ی آن به بخش برنامه های درسی رسیدیم که از این بخش نیز اصول حاکم بر برنامه ی تعلیم و تربیت دینی دوره ی ابتدایی توضیح داده شد.

 

در این قسمت قصد دارم به مبحث بعدی یعنی راهنمای استفاده از محتوای آموزشی هدیه های آسمان بپردازم، اما قبل از باید به سوالی پاسخ بدهیم،

 

   تفاوت عمده ی آموزش های دینی در دوره ی اول ابتدایی (اول، دوم و سوم) با دوره ی دوم آن (چهارم، پنجم و ششم) چیست؟

 

   براساس مطالعات دامنه دار علمی اعتقاد بر این است که در سال های اول، دوم و سوم دبستان، دانش آموزان به لحاظ رشد تفکر دینی و فهم مفاهیم آن ویژگی های مشابهی دارند و در این زمینه با محدودیت ها و نواقص فراوانی روبرو هستند، چرا که آن ها با احساس و عواطف و تخیلات خلاق خود، در این زمینه به تفکر می پردازند. لذا آموزش دینی نیز باید به این ویژگی ها توجه نماید و مفاهیم دینی را از طریق داستان، شعر، سرود، نقاشی، بازی های نمایشی و سایر کارهای هنری که مبتنی بر تخیل و احساس بوده و جذابیت لازم برای خردسالان دارند، ارائه نماید.

   در خصوص پایه های پایانی دوره نیز باید گفت دانش آموزان سال های چهارم و پنجم اگر چه در مرحله تفکر عینی قرار دارند و درک آن ها از مفاهیم دینی محدود است اما به سبب رشد نسبی تفکر و برداشت های آن ها و نیز کسب تجارب دینی بیش تر در مرحله بالاتری نسبت به پایه های قبلی قرار دارند. بنابراین خوب است در خصوص این گروه علاوه بر استفاده از داستان، شعر، سرود و فعالیت های هنری و علمی، بخشی نیز به ارتقای معلومات و اطلاعات دینی آن ها اختصاص یابد و مطالبی در سطوح نسبتن بالاتر برای آنان مطرح گردد.

 

   ۳- راهنمای استفاده از محتوای آموزشی هدیه های آسمان

 

  این قسمت را به چهار بخش عمده تقسیم کرده و در هر قسمت به توضیح کامل یکی از بخش ها  می پردازیم،

 

  الف - محتوای آموزشی هدیه های آسمان

   ب -  ویژگی های محتوای آموزشی در هدیه های آسمان (آشنایی با کتاب درسی، کتاب کار و راهنمای معلم و کارکرد هر یک)

    ج -  ساختار محتوای آموزشی هدیه های آسمان

    د -  معرفی فرایند یادگیری دانش آموز در یک واحد درسی

 

با طرح سؤالاتی و سپس با پاسخ دادن به این سؤالات، به مبحث الف - محتوای آموزشی هدیه های آسمان می پردازیم،

 

۱-      محتوا چیست؟

عمده محتوا همان است که به وسیله برنامه ریزان طراحی و به وسیله مؤلف، انتخاب و سازماندهی می گردد، امّا تمام محتوا این نیست. در فرایند آموزش، آن چه که معلم برای تدریس پیش بینی نموده و در ضمن تدریس جلوه می کند و آن چه از تعامل دانش آموزان با یکدیگر حاصل می شود.

 

۲-      محتوا به چه شکل هایی ارائه می شود؟

۱- به صورت مکتوب (نوشتاری) ۲- انتخاب عکس ها و تصاویر زیبا و مربوط به مفاهیم و مطالب تهیه شده، ۳- فعالیت های خارج از مدرسه دانش آموزان (بازدید هدف دار)

 

۳-      نقش محتوا در برنامه های درسی سنتی و جدید چیست؟

۱- در برنامه های سنتی (مرسوم)، محتوای آموزشی به متون درسی منحصر می شود و معلم و دانش آموز تمام همّ و غمّ خود را به این متون می گذارند. ۲- در برنامه ی جدید تربیت دینی، علاوه بر متون، تصاویر «هدیه های آسمان»، فعالیت های کتاب کار و مطالب راهنمای معلم، هر کدام به سهم خود بخشی از محتوای برنامه را تشکیل می دهند.

 

۴-      در هدیه های آسمان، چه چیزی محتوای آموزشی را تشکیل می دهد؟

محتوای آموزشی که قرار است در کلاس ارائه شود، آن چیزی است که معلم پس از تحلیل دقیق و عمیق محتوا و درک مفاهیم و روابط موجود در هر درس، متناسب با اهداف یادگیری تعیین شده، مجددن سازماندهی می کند و برای ارائه محتوای سازماندهی شده از ابراز مختلف (تلویزیون، روزنامه و ...) استفاده می کند.

 

۵-      برای استفاده از محتوا چه قدم های اساسی را باید برداشت؟

۱- تحلیل محتوا : یعنی تلاش برای بررسی و شناخت ابعاد گوناگون یک برنامه ی درسی و محتویات آن

۲- سازماندهی مجدد محتوا : یعنی خلق، گزینش و یا ترکیب راهبردها و روش های منحصر به فرد تدریس، براساس برنامه ی درسی و محتویات آن است.

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت اول

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت دوم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت سوم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت چهارم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت پنجم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت ششم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت اول

با سلام خدمت دوستان و همکاران عزیز

  در این قسمت قصد دارم مبنایی از روش های تدریس کتاب های مختلف را با موضوعات مختلف بررسی کرده و در اختیار شما قرار دهم. که البته با راهنمایی های شما عزیزان کامل تر نیز خواهد شد.

 

   در این مبحث قصد دارم در چند بخش خلاصه ای از روش تدریس درس هدیه های آسمان را بیان کنم و در ادامه نیز نقص ها و راه کارهای بهتر برای تدریس این درس را بیان خواهم کرد.

 

۱- مقدمه

 

چند کلمه درباره ی هدیه های آسمان (برنامه ی درسی تعلیم و تربیت دینی دوره ی ابتدایی)

 

ویژگی های برنامه ی درسی تعلیم و تربیت دینی دوره ی ابتدایی عبارتند از:

 

اتکا بر راهنمای برنامه ی درسی

توجه به رویکردهای جدید در تعلیم و تربیت

توجه بیش تر به جنبه های عاطفی، نگرشی و نیز تأکیر بر عمل

توجه به توانایی ها و محدودیت های رشد شناختی

توجه بیش از پیش به زبان کودک

ایجاد فرصت یادگیری و امکان تفکر و فعالیت بیش تر برای دانش آموز

تهیه ی کتاب کار دانش آموز

تغییر اساسی در نظام ارزشیابی

توجه به هنر، برای ترسیم چهره ی زیبای الگوهای دینی

 

متن کامل مقدمه با توضیحات کامل در مورد هر یک از این ویژگی ها به زودی در ادامه مطلب قرار خواهد گرفت...

 

۲- برنامه ی درسی

 

ابتدا باید به اصول حاکم بر برنامه تعلیم و تربیت دینی در دوره ی ابتدایی پرداخت،

 سه اصل مهم،

۱- فرایند محوری

 

ایجاد شرایط مساعد برای رشد تفکر دینی شاگرد، به این ترتیب که آشنایی با معارف دینی، هدف میانی، زیستن دینی انسان، هدف اصلی خواهد بود. چون مسائل زندگی نامحدود است بنابراین دانش آموزان باید چگونگی یادگرفتن را آموخته باشند، تا در مواجهه با مسائل جدید راه حل مناسب آن را پیدا کنند.

 

۲- دانش آموز محوری

 

کودکان از نظر آگاهی، ویژگی های شخصی، قابلیت ها و توانایی ها، علایق و امیالی که کسب کرده اند با هم فرق دارند؛ بنابراین نباید آن ها را تحت آموزش و پرورشی کاملن یکسان قرار داد.

 

۳- تأکید بر تفکر و ردّ رویکرد ذهن گرا (انبوه سازی مفاهیم دینی در ذهن دانش آموزان)

 

دانش آموز باید مفاهیم و موضوعات را به نحوی ادراک کند که قابلیت کاربرد در انتقال به زندگی روزمره را داشته باشد.در ابن رویکرد دانش آموز نباید منفعل و پذیرنده محض در نظر گرفته شود؛ چرا که این نگاه آن ها را از ایفای نقش خلاق در تحلیل و ایجاد موضوعات یا در قضاوت ها و تصمیم گیری ها باز می دارد.

 

برخی اصول دیگر مورد توجه در برنامه،

 

- تلاش برای پرورش حس زیبایی شناختی کودکان و بهره گیری از هنر های جذاب برای دانش آموزان این دوره.

 

- استفاده از بیان غیر مستقیم در آموزش مفاهیم (به ویژه در مسائل اخلاقی).

 

- تلاش برای فراهم کردن زمینه های مناسب، به منظور استنباط و نتیجه گیری خود دانش آموزان از مطالب و موضوعات و پرهیز از انباشته کردن ذهن آن ها از مفاهیم و اطلاعات دینی

 

- ترسیم چهره ی واقعی، صمیمی و قابل تحقق از شخصیت، رفتار و زندگی پیامبر اسلام (ص) و معصومین (ع)

 

- تلاش برای ایجاد امید، شادی و نشاط به هنگام ارائه ی آموزش های دینی و پرهیز از ایجاد اضطراب و صدمات روحی و روانی بچه ها

 

 ادامه دارد...

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت اول

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت دوم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت سوم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت چهارم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت پنجم

روش تدریس هدیه های آسمان - قسمت ششم