نشانه ها و درمان اختلال ریاضی
در شرایطی عملی، والدین یا معلمین ممکن است نشانه‌های زیر را در اختلال ریاضی مشاهده کنند. این نشانه‌ها از شخصی به شخص دیگر متفاوت است و همه نشانه‌ها در یک فرد دیده نمی‌شود و ممکن است کودک با توجه به نوع اختلال ریاضی، دارای دسته‌ای از این نشانه‌ها باشد.
- مشکل در خواندن و نوشتن اعداد
- مشکل در مرتب کردن اعداد به منظور انجام محاسبات
- ناتوانی در انجام محاسبات
- ناتوانی در فهمیدن مشکل عبارت
- مشکل نامیدن واژه‌های ریاضی
- فهمیدن مشکلات عبارت
- نفهمیدن مفاهیم ریاضی مانند «بزرگ‌تر از» یا «کوچک‌تر از»
- مشکل در تشخیص علایم عملیاتی ریاضی مانند علائم جمع و تفریق، ضرب و تقسیم
- ناتوانی در یادسپاری اطلاعات ریاضی پایه مانند جدول ضرب
- ناتوانی در ادامه و توالی مراحل حل مسأله
- ناتوانی در کپی کردن اعداد
- نادیده گرفتن علائم عملیات ریاضی مانند عملیات جمع و تفریق، ضرب و تقسیم
- نفهمیدن عملیات لازم برای حل مسأله
- مشکل شمارش
- ناتوانی فهمیدن تفاوت بین عملیاتی مانند جمع و تفریق
- مهارت‌های محاسبه‌ای ضعیف
- اشتباهات زیاد در اعداد ساده
- آهسته انجام دادن محاسبات
- مشکل در ردیف کردن اعداد (مثلاً از کوچک به بزرگ)
- ناتوانی در فهمیدن اطلاعات بر روی نمودار
- ناتوانی فهمیدن مفهوم ارزش عددی
- ناتوانی مرتب کردن 2 یا 3 رقم برای انجام محاسبات
- اشکال در رابطه با پردازش دیداری
- مشکل در کپی‌برداری از روی تخته
- مشکل در رعایت نظم و ترتیب مسائل ریاضی در روی برگه کاغذ
- مشکل در مفاهیمی مانند کسر، طبقه‌بندی
- سردرگمی برای پیدا کردن راهبردهای حل مسأله
- مشکل در گفتن زمان یا مدیریت زمان
- مشکل در دانستن روزهای هفته (گم کردن روزهای هفته)
- اشکال در خواندن ساعت
- مشکل با مهارت‌های پولی
- مشکل با بودجه‌ریزی (دخل و خرج)
- مشکل برآورد کردن هزینه‌ها برای خرید
- اجتناب از بازی‌هایی بر اساس برنامه‌ریزی مانند شطرنج
- مشکل در نگه داشتن امتیاز در بازی‌ها
- مشکل در اندازه‌گیری
- ضعف در جهت‌یابی و به طور ذهنی اشکال در پیدا کردن راه‌های فرعی در نقشه
- ناتوان از استفاده داده‌ها و آموزش‌ها برای حل مسأله
- اشتباهات مکرر در تکالیف ریاضی
- سختی انجام دادن تکالیف
- سختی در محاسبه ذهنی ساده
- اشکال در تشخیص دادن گذشت زمان
- مشکل در تمایز بین چپ و راست
- ناتوانی در تصویرسازی ذهنی
- اشکال در خواندن علائم موسیقایی
- اغلب ناتوان برای فهمیدن و حفظ کردن مفاهیم، قواعد، فرمول و توالی
- بازداری نهفته کم، مثلاً حساسیت زیاد به سر و صدا، بو، نور و ناتوان برای سازگاری با عوامل محیطی
- ناتوان در فیلتر کردن اطلاعات غیر ضروری
- یادآوری اشتباه نام‌ها، بازیابی ضعیف نام، چهره و امکان استفاده از نام‌های جایگزین که با حروف مشابه شروع می‌شوند.
- این افراد از نظر ذهنی دشواری خاصی در برآورد اندازه یک چیز یا فاصله دارند (مثلاً آیا فاصله تا آنجا 10 یا 20 قدم (3 یا 6 متر) است.)
افرادی که دارای اختلال ریاضی هستند در سایر توانایی‌ها متوسط یا بالاتر از متوسط می‌باشند. امکان دارد این افراد به طور استثنایی در حوزه‌های مربوط به نوشتن دارای توانایی بالایی باشند و ممکن است آنها نویسنده‌های خوبی شوند.
تشخیص
اختلال ریاضی معمولاً قبل از کلاس دوم یا سوم تشخیص داده نمی‌شود زیرا از نظر رشدی، روانی در انجام تکالیف را کسب نکرده‌اند. اکثر کودکان باهوش تا به سطح ریاضی چهارم یا پنجم برسند، توسط استفاده از حافظه و فنون محاسبه از پس مسائل و تکالیف ریاضی برنمی‌آیند (مانند شمردن با انگشتان یا انجام مکرر جمع زدن به عنوان یک جایگزین برای عملیات ضرب) و بدین‌گونه اختلال ریاضی آنها دیرتر ظاهر می‌شود درخواست برای آزمون معمولاً توسط معلم یا والدینی که چند نشانه از این اختلال را مشاهده کرده‌اند، شروع می‌شود. برای تشخیص می‌توان گام‌های زیر را برداشت.
- مشاهده نمرات پایین در آزمون‌ها و کارهای کلاسی می‌تواند برای والدین و معلمان سرنخ باشد.
- دو هفته کار ریاضی کودک را (آزمون‌های کلاسی و خانگی، تکالیف و سوالات) را زیر نظر داشته باشید و خطاهای آنها را درآورده و تعداد خطاها را در این مدت محاسبه کنید. این کار برای شروع تشخیص آسان و سریع، مفید می‌باشد.
- سطح ریاضی کودک باید پایین‌تر از توانایی مورد انتظار از او بر اساس سن و هوش و زمینه آموزشی و فرهنگی باشد.
- نقایص کودک در ریاضی باید به طور معنادار با پیشرفت تحصیلی یا مهارت‌های مورد نیاز زندگی روزانه، مداخله نماید.
- ارجاع به روان‌شناس کودک برای ارزیابی توانایی ریاضی و سایر اختلالات احتمالی
- تست‌های تشخیصی و آزمون‌های استاندارد شده انجام شود.
- شنوایی و بینایی باید ارزیابی شود.
- تست هوش وکسلر برای ارزیابی میزان هوش انجام شود.
- فهم زبان آموزش معلم (برای دانش‌آموزان سایر زبان‌ها) باید بررسی شود.
- سابقه آموزشی کودک و فرصت‌های یادگیری ریاضی باید بررسی شود. بر اساس این اطلاعات، روان‌شناس واجد شرایط می‌تواند اختلال ریاضی را تشخیص دهد.
تشخیص افتراقی
چون اختلال ریاضی همراه با سایر اختلالات دیده می‌شود باید هنگام ارزیابی؛ اختلالات دیگر نیز بررسی شود تا اگر اختلالی همراه با اختلال ریاضی بود، مورد توجه قرار گیرد.
- اختلال بیش‌فعالی یا کمبود توجه
- اختلال هماهنگی رشدی
- اختلال زبان بیانی ـ دریافتی آمیخته
- اختلال خواندن
پیامدها و عوارض اختلال ریاضی
کودکانی که با مشکل در ریاضی در سرتاسر زندگی روبرو هستند و درمان نشوند ممکن است دچار مشکلات دیگری شوند که به آنها اشاره می‌شود:
- مشکلات در مدرسه
- مشکلات رفتاری
- عزت‌نفس پایین
- اضطراب یا ترس از ریاضی
- اضطراب امتحان
- مشکلات اجتماعی مرتبط با فقدان پیشرفت تحصیلی
- انتخاب محدود برای انتخاب شغل زیرا بعضی از مشاغل نیاز به انجام محاسبات پایه ریاضی دارد.
- ترک تحصیل
- در بزرگ‌سالی، ناتوانی در محاسبه درآمد و هزینه و هم‌چنین ورشکستگی
درمان
ریاضی برای دنیای بزرگ‌سالی حیاتی است و ناتوانی در ریاضی نمی‌تواند نادیده گرفته شود. ریاضی در سراسر زندگی به کار می‌رود و فقدان ریاضی و فهمیدن آن ممکن است انتخاب‌های زندگی دانش‌آموز را محدود کند. ریاضی هم‌چنین برای ایجاد تعادل مالی به خصوص در محاسبه درآمدها در برابر هزینه‌ها ضروری است. بنابراین درمان اختلال ریاضی نه تنها برای دوره تحصیلی بلکه برای تمام عمر ضروری است. درمان در چند حیطه انجام می‌گیرد که به هر یک از آنها پرداخته می‌شود.
- برای کمبودهایی که در یادگیری ریاضی وجود دارد، تکرار می‌تواند کمک خوبی باشد.
- جدول داده‌های ریاضی می‌تواند به دانش‌آموز کمک کند. این جداول می‌تواند شامل فرمول‌ها یا جواب‌های نمونه‌ای باشد که در ریاضی لازم است.
- بعد از یادگیری، روی خانه‌های جدول را می‌تواند پوشاند تا دانش‌آموز کاملاً به اطلاعات آن تکیه نکند.
- استفاده از ماشین حساب توصیه نمی‌شود زیرا به راحتی جواب را ارائه می‌دهد به جای اینکه دانش‌آموز روی مطلب کار کند و به جواب برسد.
- برای بچه‌های کوچک‌تر، از مواد غذایی مانند میوه‌ها و خشکبار برای شمارش و عملیات (جمع، تفریق، ضرب، تقسیم) استفاده کنید و در طی درس به آنها اجازه دهید تا آنها را بخورند.
- به او اجازه دهید بیرون برود و ریاضی را با سنگ‌ها، ابرها، تکه چوب‌ها، گیاهان تمرین کنند.
- موضوعات سرگرمی برای یادگیری کودک‌تان پیدا کنید، خلاق باشید.
- اجازه دهید تا کودک‌تان چیزهای جالب را برای یادگیری ریاضی پیدا کند. زیرا در این موارد، در طی فرآیند یادگیری استرس کم می‌شود.
- خانه‌ها، ماشین‌ها،صندوق پست را در خیابان بشمارد.
- اسباب‌بازی‌ها در درس‌های ریاضی به کار ببرید.
- از قطار قوطی کبریت برای جمع و تفریق استفاده کنید.
- آموزش ریاضی با کارت‌های بازی
- کمک به کودک‌تان تا مفاهیم ریاضی را با استفاده از پول بفهمد.
- برنامه‌ریزی برای تمرین زیاد در زمان‌های کوتاه، مثلاً دو جلسه 15 دقیقه در هر روز به جای 1 جلسه یک ساعته در هر روز
