الگوی عمومی طراحی آموزشی(ADDIE)
امروزه الگوی عمومی طراحی آموزشی به عنوان الگویی نظام مند شناخته می شود. این الگو به معلمان و طراحان آموزشی اطمینان می بخشد که آموزش و یا فراوردههای آموزشی آنان، اثربخش است. متخصصان طراحی آموزشی، این الگو را نوعی الگوی عمومی یا عام می دانند؛ شاید به این دلیل که:
1) ساده است و تقریباً همه ی مؤلف ههایی که در سایر الگوهای طراحی آموزشی وجود دارد، در آن یافت می شوند.
2) در تمامی رویکردهای یادگیری قابل استفاده است. به عبارت دیگر، این الگو را می توان براساس مفروضه های رویکردهای متفاوتی چون رفتارگرایی، شناخت گرایی و ساختن گرایی به کار گرفت.
3) برای هر نوع آموزش اعم از عمومی، تخصصی، فنی و نیروی انسانی قابلیت کاربرد دارد.
4) تمام حیطه های یادگیری اعم از شناختی، روانی- حرکتی و عاطفی، و انواع بازده های یادگیری را زیر پوشش قرار می دهد.
5) برای هر نوع یادگیری اعم از سنتی و الکترونیکی، قابل استفاده است.
عناصر و مؤلفه های الگو:
بسیاری از الگوهای طراحی آموزشی بر پایه ی الگوی عمومی طراحی آموزشی بنا شده اند. این الگو از عناصر زیر تشکیل شده است.
1- تحلیل 2. طراحی 3. تهیه یا تولید 4. اجرا 5. ارزشیابی
بر این اساس، برای طراحی آموزشی باید پنج مرحله یا گام راطی کرد که هر گام، برای گام بعدی خود به منزله ی نوعی درونداد تلقی می شود. در صورتی که هد فها تحقق نیابد، نظام باید اصلاح الگوی شود.
مرحله اول: تحلیل
در این مرحله ، اطلاعاتی در باره مخاطبیان ، نیازهای یادگیریریا، بودجه، محدودیت های موجود و ..... جمع آوری می شود.به طور خلاصه طراح آموزشی در مرحله تحلیل با سوالات زیر مواجه می باشد.
مخاطبان چه کسانی هستند؟
نیاز یادگیری آ نها چیست؟
تا چه اندازه بودجه در اختیار ما قرار دارد؟
به چه رو شهایی می توان آموزش را ارائه کرد؟
محدودیتهای موجود کدام اند؟
چه موقع پروژه باید پایان پذیرد؟
شاگردان باید چه کاری انجام دهند تا مشخص شود که به شایستگی های مورد نظز دست یافته اند؟
مرحله دوم: بیان طراحی
عمد ه ترین فعالیتی که در این مرحله انجام می شود، انتخاب مناسب ترین محیط آموزشی متناسب با هدف هاست.
در این مرحله طراح آموزش طرح مبسوطی از آموزش را تدارک میبیند که شامل انتخاب روشها و رسانه های آموزشی، و تصمیم گیری درباره ی راهبردهای آموزشی است. همچنین هدف های عینی، آزمون و طرح آموزش نیز در این مرحله صورت می گیرد.
مرحله سوم: توسعه، تهیه یا تولید
انتخاب یا تدارک رسانه ها و مواد آموزشی مورد نیاز و تصمیم گیری درباره ی فعالیتهای گروهی یا انفرادی، از جمله فعالیتهای این مرحله به شمار می رود.
یکی از کارهای مهمی که در این مرحله باید صورت بگیرد تهیه کتابچه، بروشور، راهنما یا سی دی های کمک آموزشی است که در هنگام اجرای برنامه باید در اختیار فراگیران قرار بگیرد.
مرحله چهارم: اجرا
اجرای آموزش و پشتیبانی از برنامه آموزشی و همچنین رفع مشکلات فنی از عمده ترین فعالیتهای این مرحله به شمار می رود.
در هنگام اجرای برنامه ممکن است مشکلاتی به وجود آید مثلا رسانه های آموزشی مورد نظر به خوبی مورد استفاده قرار نگیرند یا فعالیتهای گروهی به خوبی صورت نپذیرد. در این گونه مواقع معلم باید با حفظ خونسردی در صدد رفع مشکلات برآید و همواره مواد و روش های جایگزین را در نظر داشته باشد.
مرحله پنجم: ارزشیابی
ارزشیابی فرایندی مستمر است که از مرحله ی تحلیل آغاز می شود و در سرتاسر فرایند طراحی آموزشی ادامه دارد، در مرحله ارزشیابی طرح آموزشی از همه ابعاد بررسی می شود. (ارزشیابی از عملکرد فراگیران، رسانه ها و روش ها ، فرآیند آموزشی، باز بینی و اصلاح))
همچنین اجرای آزمون های لازم برای اطمینان از کسب معیرهای آموزشی و ارزشیابی پایانی برای سنجش برون داد دوره ی آموزشی و بررسی اعتبار برنامه از فعالیتهای این مرحله می باشد.
برگرفته شده از مقاله سید عباس رضوی (عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز)
